In de Zorg draait het om het contact tussen de patient en de medewerker. Warme en menselijke relaties zijn helend voor alle partijen. Maar wat gebeurt als relaties verstoord worden? En hoe los je dat op?
In deze blog een uitleg over een verstoring in geval van “dubbele belichting”: wat het is, hoe dat op te sporen en op te lossen valt.
Rode lap
Rob, zorgprofessional in de ouderenzorg, kwam langs met het volgende. Hij doet zijn werk met heel veel plezier, heeft absoluut hart voor “zijn” cliënten maar 1 persoon werkt op hem als een rode lap op een stier. Hij kan niet met de oudere man overweg. Hij vertelt dat hij zich er steeds ongemakkelijker onder voelt. “Hij heeft altijd heeft hij wat te mopperen”. “Ik kan het ook nooit goed doen”, voegt Rob er moedeloos aan toe.
Zoals te verwachten is, was de ’liefde’ wederzijds. Rob zag er steeds meer tegenop om bij de oudere man langs te gaan om hem te verzorgen. De man in kwestie reageert op zijn beurt ook nors en afwijzend op zijn komst en vraagt zelfs naar zijn collega – of hij die niet even kan sturen.
Systemische Opstelling
Rob stelt zichzelf en de oude man op aan de hand van de houten figuren waar ik o.a. mee werk. Meteen is ook zijn fysieke reactie te zien. In het kort: hij maakt zich klein, krijgt een andere blik in zijn ogen, bijna smekend om goedkeuring. Doe ik het goed?
***
Wat is die “Dubbele belichting”?
Een dubbele belichting wil zeggen dat we een persoon met wie wij op dit moment te maken hebben, onbewust verwisselen met een ander persoon uit ons verleden waar nog een claim op ligt. Beide personen worden niet meer als zelfstandige, geheel verschillende personen waargenomen. Wij reageren dan niet meer als volwassenen maar als toen, als klein kind. De mens met wie we nu te maken hebben zien we dus niet zoals hij of zij werkelijk is.
Aanwijzingen zijn:
– je gedraagt je niet op een manier die bij je leeftijd/positie past
– je reageert ongewoon heftig op de ander
– je voelt je ‘als kind’ behandeld door die persoon
– hij of zij doet je denken aan…..
– de relatie krijgt een ongepaste emotionele lading
De oplossing:
Het inzicht dat je de betreffende persoon verwisselt met iemand anders is een eerste stap naar de oplossing. Soms is dit al genoeg. Zo niet dan brengt een simpele maar doeltreffende interventie een volgende stap. Je leert de twee personen uit elkaar te halen. Je leert dus de emoties, gevoelens en ook de mens te scheiden. De personen zelf zien voor wie ze werkelijk zijn.
***
Voor Rob:
In Robs geval verwisselde hij de oudere man met zijn vader. Iets in de man triggerde Rob op een oud zeer.
Voor Rob was het een eye opener. Hij had niet gedacht dat er nog een stukje uit zijn jeugd zo’n grote rol kon spelen in zijn huidige werk. Al heeft Rob een goede verstandhouding met zijn vader, altijd is er toch nog steeds dat zoeken naar goedkeuring, realiseert hij zich. Door de oefening kon hij zijn vader zien als vader en de cliënt als cliënt. Hij ziet de man weer zoals hij is en weet dat hij voortaan de ‘reactie op zijn vader’ achterwege kan en zal laten.
De behoefte aan goedkeuring, het “vaderstuk” zal hij later nog bekijken maar voor nu is de vraag opgelost. Rob kijgt tips mee in geval hij nog de neiging krijgt om in het oude patroon te vallen.
En inderdaad. Enige tijd later spreek ik Rob weer. Het gaat stukken beter. Af en toe heeft hij de tips gebruikt om weer uit zijn patroon te raken maar over het algemeen gaat het goed en is het contact stukken verbeterd. Rob voelt zich er goed bij. “Ik kan de man zien zoals hij is”. Net zoals bij zijn andere cliënten.
En de cliënt op zijn beurt? Hij ziet en voelt de verandering en accepteert tegenwoordig zijn hulp, bijna dankbaar en zonder morren.